Thức cột hay cột trụ là những chi tiết thường được gắn liền với phong cách cổ điển. Từ xa xưa, người Hy Lạp đã tạo ra 3 loại thức cột cơ bản: Doric, Ionic và Corinthian được sử dụng rất nhiều trong các công trình cổ đại. Sau đó, người La Mã tạo ra 2 loại thức cột Tuscan và Composite với những đặc điểm khác biệt hơn để tăng sự lựa chọn sử dụng.
1, Khái niệm và lịch sử hình thành thức cột:
Thức cột là hệ thống tỷ lệ và hình thức trang trí cột, là cách người Hy Lạp cổ đại tìm đến cái đẹp lý tưởng mang lại hình thức, sức sống hơn. Với vẻ đẹp trong sáng và tinh tế của lối kiến trúc cổ điển, thức cột được xem như biểu tượng của kiến trúc.
2, So sánh điểm giống và khác nhau của thức cột Hy Lạp và La Mã:
Giống nhau:
– Nếu như chỉ nhìn thoạt qua, 2 lối thiết kế thức cột không khác nhau là bao, gần như chúng hoà quyện với nhau.
– Người ta thường gọi kiến trúc thời La Mã là kiến trúc Roma. Nếu so kiến trúc Roma với tiền thân là kiến trúc Hy Lạp thì gần như Roma không có kiến trúc riêng nhiều.
– Kiến trúc La Mã phần lớn đều bị ảnh hưởng bởi kiến trúc Hy Lạp, họ đã kế thừa tinh hoa của chúng sử dụng vào các công trình nhà thờ, đền, cung điện, từ đó sáng tạo ra nhiều điều mới mẻ hơn.
Khác nhau:
| Thức cột Hy Lạp | Thức cột La Mã ( Roma) |
| – Vay mượn các khía cạnh từ kiến trúc Hy Lạp, trong đó có các thức cột cổ điển và phát triển trở nên đa dạng và giúp cho kiến trúc cổ điển có nhiều sự lựa chọn hơn trong các công trình. | – Hoàn thiện hơn so với 3 loại thức cột Hy Lạp. – Lược bớt đi 1 loại và tạo ra 1 loại tỉ mỉ, tinh tế hơn. |
3,Đặc điểm của mỗi loại thức cột
Thức cột Doric
– Là 1 trong 3 loại cơ bản và được sử dụng nhiều nhất.
– Sử dụng trong các công trình: đền Parthenon và đền Propylaea ở Athena, Roma.
– Được sáng tạo ra đầu tiên từ thế kỉ VII TCN và hoàn thiện vào thế kỉ V TCN.
– Mô tả hình dáng thức cột:
+ Cột có 1 đỉnh và 1 trục nhưng không có bệ.
+ Cột không có đế và đặt trực tiếp lên công trình.
+ Dầm ngang được đặt trực tiếp lên đầu cột, những dầm này liên kết các đầu cột tạo nên một khung cứng, giúp băng ngang đỡ nhiều chi tiết trang trí.
+ Doric nhìn vững chắc và thể hiện sức mạnh nam tính bên trong
Thức cột Ionic
– Ra đời từ thế kỷ VI TCN.
– Bắt nguồn từ một vùng duyên hải miền Trung Thổ Nhĩ Kỳ gọi là Ionia.
– Đặc điểm:
+ Ionic đặt trên phần đế có bệ đỡ nằm giữa thân cột và đế cột.
+ Chiều cao bằng 9 lần đường kính phần thân.
+ Có 24 rãnh quanh thân.
+ Có vẻ đẹp mềm mại và nữ tính của người phụ nữ.
Thức cột Corinthian
– Cái tên Corinthian có từ tên một thành phố ở Hy Lạp là Corinth. Mặc dù có nguồn gốc từ Hy Lạp, nhưng nó lại thường được sử dụng trong kiến trúc La Mã, Hy Lạp xây dựng các công trình với thức cột này rất ít.
– Những công trình tiêu biểu như đền Mars Ultor trong hệ thống án tòa Augustus, ở Maison Careé Gaul phía Nam, ở đền bậc đài vòng ở Vienne.
– Đặc điểm:
+ Đây là thức cột hoa mĩ và tỉ mỉ nhất với những rãnh nhỏ trên thân cột, loại thức cột này sau được phát triển thành cột phức hợp.
+ Đầu cột được trang trí cầu kỳ bằng các chi tiết hoa lá và đường xoắn ốc.
+ Như thức cột Ionic, cột Corinthian phần đế có bệ đỡ rất kiêu sa, phù hợp sử dụng cho các mẫu lâu đài tráng lệ.
+ Có 2 loại: cột Corinthian La Mã và cột Corinthian Renaissance
Thức cột Toscan – Hậu thân của Doric
– Hình thành và sáng tạo từ thức cột Doric nhưng có những ưu thế phù hợp hơn với các công trình bình thường và có thể áp dụng rộng rãi hơn.
– Đặc điểm thức cột:
+ Là kiểu cột đơn giản, không chạm khắc hoặc hoa văn tiểu tiết trang trí và cũng không có chân đế.
+ Cột Toscan có thiết kế mảnh mai, nhỏ hơn so với Doric, trục cột Toscan thường trơn tru, nhẵn bóng chứ không có các đường rãnh như thức cột Doric
+ Các cột Toscan còn được gọi là các cột Toscany, đôi khi được gọi là Roman Doric hoặc Carpenter Doric vì những điểm tương đồng.
+ Từ thứ cột Doric, người La Mã tạo nên thức cột Toscan gây được ấn tượng chịu tải trọng ổn định nhờ lược bỏ hết các khía của thức cột Doric. Đôi khi thức cột Toscan còn có thêm chân đế.
Thức cột Composite ( Phức hợp) – Hậu thân của thức cột Ionic và Corinthian
– Đến cuối thời Cộng hòa, Roman tạo ra thức cột đậm chất diêm dúa và tỉ mỉ, đó là Composite là một kiểu thức cột được thiết kế theo kiểu La Mã kết hợp giữa thức cột Ionic và Corinthian.
– Đặc điểm:
+ Yếu tố trang trí lá của phong cách Corinthian kết hợp với các thiết kế cuộn (volute) đặc trưng cho phong cách Ionic bởi vì sự kết hợp của 2 thức cột Hy Lạp làm cho cột Composite trang trí công phu và tỉ mỉ hơn các cột khác, nên các cột Composite đôi khi có bóng dáng trong kiến trúc xa hoa có từ thế kỷ 17.
+ Những công trình sử dụng thức cột Composite như: Nhà thờ Santa Costanza, cung điện Madama, đài phun nước Trevi, dinh thự thống đốc Alabama,…
+ Cột phức hợp là thuật ngữ có thể được sử dụng để mô tả bất kỳ cột kiểu nào được đúc từ vật liệu tổng hợp nhân tạo như sợi thủy tinh hoặc nhựa polymer, đôi khi được được gia cố bằng kim loại.
+ Hiện nay, thức cột Composite có lẽ là chi tiết kiến trúc phổ biến nhất khi thiết kế và xây dựng các công trình kiến trúc cổ điển. Những công trình lớn như lâu đài, cung điện thường được sử dụng thức cột này để tăng sự sang trọng và đẳng cấp.
4, PALAZIO – Đơn vị thiết kế và thi công các công trình cổ điển lớn uy tín nhất Hà Nội
Là đơn vị với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế và thi công các công trình kiến trúc nội thất cổ điển, Palazio tự tin mang tới cho quý khách những sản phẩm nghệ thuật tuyệt vời – Sang trọng, xa hoa.
Mỗi công trình thực hiện đều được chúng tôi chăm chút tỉ mỉ từng chi tiết một cách tinh tế về chất lượng cũng như thẩm mỹ.
Liên hệ ngay Palazio để có cho mình những kiệt tác nghệ thuật cổ điển tuyệt vời.
